k
anasayfa download bilgisayar dini bilgiler saglik ürünler tarih

bati.h.impa.h.impakhungokturkavarhazaruygurkarahanlilarharzemsahlargaznelilerselcuklualtinordubuyuktimurosmanlibabur

 

 

 

hun imp.

l Harzemşahlar Devleti Tarihi

Post

Harezmşahlar Devleti (Farsça: خوارزمشاهیان Khwārezmshāhiyān), Orta Asya'da Harezm bölgesinde Muhammed Harzemşah tarafından kurulan bir devlettir.Bu devlet Büyük Selçuklu Devleti'ni yıkmıştır.

Amuderya bölgesi Orta Çağ'da "Harezm" (Harizm) ve hükumdarlar "Harezmşah" olarak anılırdı. XI. yüzyılın sonlarına doğru bu bölgede kurulan yerli etnik bir topluluk olan ve Soğdca konuşan yerel halkın kurduğu bu devletin adı da Harezmşahlar'dır. Türkçe kolay söylenişiyle Harzemşahlar olarak da bilinir.

k
Harzemşahların 1190'den 1220 kadar sınırları

Tarihi
Öteden beri burada hüküm sürenlere "Harzemşah" denilmiştir.
Harezm devletinin doğuşu


Harzem bölgesinde Selçuklu devletine bağlı olarak merkezden atanan valilerle yönetilen bu eyalet Anuş Tekin zamanında serbest yaşamaya başlamışlardır. 1128’de Harzem valisi olarak atanan Atsız döneminde yarı bağımsızlık kazanmıştır.


Kutbuddin Muhammed

Anuş Tegin'in oğlu Kutbuddin Muhammed, Selçuklulara bağlı kalarak, "Harzemşah" unvanı ile bu bölgenin valiliğini üstlenmiştir.

Başkent Gurganci
Resmi dili Farsça, Soğdca
Dini Sünni İslam
Yönetim
Han
- 1097-1128
- 1220-1231
Monarşi

Kutbuddin Muhammed Harezmşah
Celaleddin Harezmşah

Tarih
- Kuruluş tarihi
- Yıkılış tarihi


1077
1231


Atsız dönemi

1141'de Büyük Selçuklular sultanı Ahmed Sencer'in Katvan Savaşında Kara Hıtay tarafından bozguna uğratılmasından istifade eden Atsız Selçuklulara karşı isyan etmiş ve 1142'de Horasan'a saldırarak Merv ve Nişabur'u işgal etmiştir. Ancak 1143 ve 1147'de Ahmed Sencer Atsız'a karşı cezalandırcı seferini düzenlemiş ve ikinci seferde Atsız yönetim merkezi olan Urgenç'i kaybederek teslim etmiştir. Başka bir kaynakta ise Oğuz ve Müslüman oldukları ve saray kökenli oldukları için Sencere bağlı kalmayı kabul ettileri yazmaktadir.

Atsız ve İl Arslan devirlerinde hem Irak Selçukluları hem de Kara Hıtay ila mücadele edildi. Nitekim İl Arslan, Sultan Sencer'in ölümü üzerine bağımsızlığını ilân etti.

n
Moğol istilası öncesi Avrasya

Alaaddin Tekiş dönemi

Alaaddin Tekiş kendisini Selçukluların devamı ve varisi olarak görmüş ve "Sencer" unvanını kullanmıştır. Abbasiler ile iyi ilişkiler kurmuş ve Batinilere karşı halifeyi savunmuşlardır. Bu yüzden Selçukluların varisi olan Harzemşahların yükselişleri Alaaddin Tekiş döneminde olmuştur.

Tekiş, 14 Ekim 1182'de Buhara, 1183'te Cuzcan ve Mazenderan, 18 Mayıs 1187'de Nişabur, 1192'de Rey ve Tahran'ı fethetti. Daha sonra Karahitay'a yöneldi bu devletin ordularını mağlup ettikten sonra ve 1194'te Rey'de II. Tuğrul Bey'in ordusunu yenerek Irak Selçukluları yok etti ve Batı İran'ı topraklarına kattı.

Alaaddin Muhammed dönemi

Alaaddin Tekiş'in oğlu olan Alaaddin Muhammed döneminde 1204'te Herat, 1206'da Belh, Cuzcan, Toharistan, Sistan, Sicistan, 1207'de Semerkant, 1210'da Taberistan ve Maveraünnehir alındı. 1210'da Gurlular ortadan kaldırıldı, 1212'de de Karahanlı Devleti'ne son verilerek tüm toprakları Harzemşahlara katıldı. 1211'de Taşkent, Fergana, Mekran ve Belucistan, 123'te Kazvin ve Azerbaycan fethedildi.

Alaaddin Muhammedin en büyük rüyası Çin'i ele geçirmekti. Fakat bu dönemde Moğollar Çin'i alarak büyük güç haline gelmişlerdi. Siyaset gereği Moğol tehlikesini görmüş ve Moğollarla iyi geçinmeye çalışmıştır. Moğollarla ticaret anlaşması imzalamıştır.

Otrar Faciası ve Moğol İstilası

Bir Moğol ticaret kervanının Harzemşah valisi İnalcık tarafından yağmalanması ve geri kalanlarının da sakallarının yakılıp geri gönderilmesi yüzünden Moğollarla ilişkiler bozulmuştur; bu olay tarihe Otrar Faciası olarak geçmiştir. Kervanı yağmalatma sebebi; Moğol kervanındaki pahalı eşyalar ve değerli kervan mallarıydı.

1220'de bütün ülke Moğolları'nın istilâsına uğradı ve bu saldırı Harzem devletinin sonunu hazırladı.

11 Şubat'ta Buhara, 17 Mart'ta Semerkant, yine Mart'ta Hocent, Cend ve Otrar, Mayıs'ta Urgenç, Zave ve Habûşan, Temmuz'da Semnan, Ağustos'ta Âmil, Rey ve Tahran, Eylül'de Hamedan, Ekim'de Erdebil Moğol işgaline uğradı ve yerle bir edildi. 14 Haziran 1222'de Herat da düştü.

Bundan sonra Orta Asya'da Moğol istilası başlamış; Türk Dünyası birikiminde ve medeniyetinde büyük tahriplere yol açmıştır.

Bazı kaynaklar ise Otrar Faciası'nda şehre yollanan kervanın farklı kışkırtma yöntemleri ile savaş çıkartmak için çabaladıklarını yazar.

Celaleddin dönemi

Alaaddin'in oğlu Celaleddin Harezmşah Afganistan'da Moğollara mücadele vererek güneye çekilmiş ve İndus Nehrini geçerek Hindistan'a girmiştir. Cengiz Han Moğol ovasına döndükten sonra Celaleddin İran'a dönüp Irak'tan Azerbaycan bölgesine girmiş ve 1225'te Atabeyliklerinden İldenizlileri yok ederek Tebriz'i almıştır.

Yassı Çemen Savaşı

Celaleddin Azerbaycan'dan hareket ederek Gürcistan'ı işgal etmiş ve 10 Mart 1226'da Tiflis'i de fetihle, Güney Kafkasya'dan Doğu Anadolu'ya kadar topraklarını genişletmiştir. Ancak Celaleddin Doğu Anadolu'nun egemenliği üzerine Anadolu Selçuklular ve Suriye'yi hükümeden Eyyubiler ile çatışmıştır. 10 Ağustos 1230'da Yassıçemen Savaşı'nda Selçuklular karşısında yenilgiye uğrayan Celaleddin'in 17 Ağustos 1231'de ölümü üzerine Harzemşahlar Devleti tamamen ortadan kalktı.

Hanedanlığın Anadoluya Geçişi

Moğollardan kaçan halkın ve Harzem soylularının amacı Anadoluya sığınmaktı. Ancak politik çıkarlar Harzem hükümdarlığının yok olmasına neden olmuştur. Bunun yanında hanedanlıkla gelen halkın ve soyluların Selçukluya karıştığı düşünülmektedir.
j
Yayılma Alanı ve Kültürü

Devletin en parlak olduğu dönemde yayılma alanı İran, Güney Kafkasya, Dağıstan , Umman Denizi, Afganistan, Maveraünnehir, Harzem, Balkaş ile Aral Gölleri arasıdır. (5.000.000 km 2).

Harezmşahlar her yönüyle Büyük Selçuklu karakteri taşımaktadır. Sanat tarzları Selçuklu üslubundadır. Devletin yönetim organizsayonu Selçuklulara benzemektedir. Harezmşahlar, Orta Asyanın Moğol istilasından önce son gücü ve güçlü devlet olmuşlardır.

Harzemşah Hükümdarları

1. Anuş Tekin (1077 - 1097)
2. Kutbuddin Muhammed Harezmşah (1097 - 1128)
3. Atsız Harezmşah (1128 - 1156)
4. İl Arslan Harezmşah (1156 - 1172)
5. Sultan Şah (1172-1193) Kuzey Horasan'ı yönetmişti.
6. Alaaddin Tekiş Harezmşah (1172 - 1200)
7. Alaaddin Muhammed Harezmşah (1200 - 1220)
8. Celaleddin Harezmşah (1220 - 1231)

Soyağacı

h


 

 

 

t

 

 

 

 

 

Genel Türk TarihiBüyük Hun imp.Avrupa Hun imp.Ak Hun imp.Göktür imp.Avar imp.hazar.imp.Uygur imp.KarahanlilarGaznelilerBüyük Selcuklu imp.Anadolu Selcuklu imp.Harezm sahlarAltinordu impBüyük Timur imp.Babür imp.Osmanli imp.Akkoyunlular Dev.Delhi Türk SultanligiDogu Türk.Uygur DevletiEyyubiler DevletiKara Koyunlular DevletiKarahanlilar DevletiKarluklar DevletiKirgizlar DevletiKirmen SelcuklulariMemluklarSabar DevletiSuriye SelcuklulariTabgac DevletiTurgislerOguz Yabgu Devleti