Oğuz-Yabgu Devleti

Oğuzlar 10. asrın ilk yarısında, kışlık merkezi Yeni-kent olan bir devlet kurmuşlardı. Başta Yabgu bulunuyor. Kül Erkin ünvanlı bir başbuğ ona naiplik yapıyor, orduyu Su-başı idare ediyordu. Yabgu Devleti�nin komşuları Peçenekler ve Hazarlar�la münasebetinin pek dostane olmadığını gösteren deliller vardı. İbn-iFadlan (10. asrın ilk çeyreği) ve El-Mes�udi�ye göre, aralarında savaş eksik değildi. Harezm�in yerli hanedanı Afrigiler Oğuz baskısı altında idiler. Oğuzlar�ın doğudaki komşuları Karluklar ile de mücadele halinde oldukları, aralarındaki savaşlardan birinde, Oğuz Yabgusu�nun ölmesinden anlaşılıyor.

Diğer taraftan Kaşgarlı Mahmud, Oğuzlar�la Çiğiller arasında köklü bir düşmanlıktan bahseder. Kuzeyde Kimekler ile ise bazen dostça, bazen hasmane münasebetler devam edip gidiyordu. Bu Oğuzlar, umumî �Türk� adı yanında, yine siyasî bir isimlendirme olarak �Türkmen� adını da taşıyorlardı ki, Müslüman ülkelerine geldikten sonra İslam kaynaklarında bu isimle de anılmışlardır.

Oğuz Yabgu Devleti�nin tarihi hakkında başkaca açık bilgiye rastlanılmıyor. Son Oğuz Yabgusu olarak Ali Han adında birini zikreden ve Selçuklular�ın ilk zamanlarında bunları �can düşmanı� olarak Tuğrul ve Çağrı Beyleri hayli uğraştırdığını bildiğimiz meşhur Çend �hakimi� Şah-melik�i de Ali Han�ın oğlu olarak gösteren Reşidü�d-din�in (14. asrın ilk çeyreği) bu malumatı �destanî� mahiyette görülmektedir.